بررسی روش‌شناختی مقیاس در مطالعات محیطی

در سالهای اخیر، مقیاس به‌عنوان یکی از موانع اصلی شناخت طبیعت در منابع متعدد مورد توجه قرارگرفته است. متخصصان از طریق روش‌شناسی‌های مختلف سعی در تبیین مفهوم مقیاس کرده‌اند. اما پیچیدگی پدیده‌های زیستی از یک سو و ابهام مفاهیم و روش‌های اندازه‌گیری در علوم مکانیکی باعث شده است که مقیاس همچنان به‌عنوان مسئله‌ای کلیدی در بوم‌شناسی باقی بماند. از طرفی دیگر، ورود فناوری‌های جدیدی چون سامانه‌ اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور که حجم زیادی از داده‌ها را در پایه‌های مقیاسی در دسترس قرار داده است، موجب شده است که مسئله‌ مقیاس، در بطن و بنیان مطالعات شناخت طبیعت قرار گیرد. تحقیق روش‌شناختی حاضر، سعی در تبیین مفهوم مقیاس کرده است. در نتیجه با انتخاب نقشه شیب که جزئی اساسی در مدل‌های محیطی (مخدوم و احمدی) را تشکیل می‌دهد و با انتخاب دو مقیاس (25000 و 50000) و سه پیکسل سایز (10، 20 و 50)، تغییرات داده‌های خروجی در جریان تغییرات مقیاسی پایش و سعی شده است این شائبه رفع شود که طراحی مدل‌ها بدون توجه به مقیاس صورت  بوده است. بنابراین، چهار گروه ماتریسی تشکیل شد و سپس به کمک محاسبه‌ بردار قطری کوواریانس در هر ماتریس (برای درک حداکثر شباهت‌ها)، این تغییرات بررسی شد. تغییرات زیاد مشاهده شده که تحت اثر مولفه‌های غیر از مقیاس (نسبت فاصله‌ مکانی) بودند و نیز توجه به این نکته که مدل‌ها در ساختار درکشان از طبیعت تفاوت دارند و این ساختار را در مقیاس مخصوص به خودشان پی‌ریزی می‌کنند و با در نظر گرفتن گسترش فناوری‌های سامانه اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور که حجم زیادی از داده‌های در مقیاس‌های متفاوت را در دسترس قرار می‌دهد، نتیجه گرفته شد که لازم است موضع مدل‌های محیطی در قبال مقیاس تبیین شود. همچنین به دلیل اهمیت توجه به مفاهیم جدید برآمده از مقیاس (مثل پیکسل سایز) و حضور پررنگ سامانه اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در مدل‌های محیطی، به منظور کارایی مدل‌های محیطی، بر مراحل طراحی و طرحریزی تصمیم گیری، تأکیدشده است.